Blog

Badanie moczu jest jednym z prostszych i tańszych badań wykonywanych w medycynie weterynaryjnej. Jest też najmniej inwazyjnym jeżeli chodzi o pobranie od pacjenta. Badanie to dostarcza nam wiele informacji o stanie zdrowia zwierzęcia, głównie w zakresie działania układu moczowego.

Pobranie próbki

Procedura ta często wprawia w zakłopotanie właścicieli, którzy nie wiedzą jak się za to zabrać, ale po instruktarzu personelu weterynaryjnego nagle wszystko staje się proste. Najlepiej mocz pobrać rano w czasie porannego spaceru. Natomiast najważniejszym czynnikiem jest czas, który upłynął od pobrania moczu do jego zbadania. Optymalny wynosi 4 godziny, ale należy pamiętać, że taką próbkę przetrzymujemy w lodówce do czasu dostarczenia jej do przychodni. Pojemniczek na mocz można kupić w każdej aptece i to jest najlepsze rozwiązanie.
Unikamy zbierania moczu do słoików szczególnie po dżemach, bo nawet najlepiej wyparzone mogą nosić ślady substancji zaburzających parametry badanego moczu. Nie zbieramy również moczu z podłogi, chodnika czy podkładu na który sika pies.
Do wiarygodnego wyniku badania należy zebrać minimum 2ml moczu. Im więcej badań jest wykonywanych tym większa musi być objętość próbki. Z większej ilości moczu 5-10 ml wykonujemy dokładniejsze badanie, gdyż odwirowany osad będzie bardziej obfity i precyzyjniejsze są jego parametry.
Psy
Z pobraniem moczu od psa nie powinniśmy mieć większych problemów. Jednym udaje się zrobić siku bezpośrednio do pojemniczka, najczęściej są to samce. U samic dobrze sprawdza się stara chochla (łyżka wazowa), którą podkładamy pod psa podczas załatwiania potrzeby.
Koty
Te zwierzęta nastręczają już więcej trudności. Jednym ze sposobów jest pozostawienie pustej wyparzonej kuwety, aby kot się do niej załatwił. Niestety często nie przynosi to efektów. Wtedy możemy zastosować specjalny żwirek do pobierania moczu, który wsypujemy tak samo do czystej kuwety i czekamy....czekamy....czekamy. Jeżeli o ten sposób nie przynosi efektów musimy udać się do lekarza weterynarii, aby ten poprzeć ucisk na powłoki brzuszne mechanicznie opróżnił pęcherz kota.

Specjalistyczne metody

W pewnych sytuacjach, kiedy organizm nie reaguje na leczenie należy zbadać mocz pod kątem różnicowania bakterii i oznaczenia antybiotykoodporności. W tym celu niezbędne jest pobranie moczu bezpośrednio przez nakłucie pęcherza moczowego. Lekarz weterynarii wykonuje takie procedury pod kontrolą USG, aby dokładnie określić miejsce wkłucia igły. Mocz jest pobierany do sterylnej strzykawki i wysyłany do laboratorium na posiew bakteriologiczny. Niektóre zwierzęta wymagają wykonania takiej procedury w uspokojeniu farmakologicznym.

Co badamy w moczu?

• ocena organoleptyczna - zabarwienie, przejrzystość, woń
• właściwości fizykochemiczne (badanie paskowe) - ciężar właściwy, pH, glukoza, ketony, białko, bilirubina, urobilinogen, hemoglobina
• badanie osadu pod mikroskopem - ilość osadu, leukocyty, erytrocyty, nabłonki, śluz, flora bakteryjna, wałeczki, kryształki i inne
• parametry biochemiczne - stosunek białka do kreatyniny w celu ustalenia przyczyn białkomoczu i stosunek kortyzolu do kreatyniny w celu wykluczenia nadczynności kory nadnerczy

Najczęstszymi nieprawidłowościami w moczu są glukoza (często świadczy o cukrzycy), flora bakteryjna (zapalenie pęcherza) i kryształy. Tutaj niezwykle ważne jest doświadczenie badającego, który potrafi rozróżnić poszczególne struktury np. erytrocyty od leukocytów czy struwity od szczawianów. Substancje wytrącające się w moczu w postaci mikroskopowych złogów określa się mianem kryształów, natomiast gdy są wielkości makroskopowej nazywa się kamieniami. Pierwszym etapem tworzenia złogu jest powstanie zarodka kryształu, którego rozwój jest warunkowany przez wysycenie moczu krystaloidami, pH moczu, stężenie inhibitorów krystalizacji oraz jego możliwością utrzymania się w drogach moczowych.

Trójfosforany amonowo-magnezowe - Struwity

U prawie wszystkich psów struwity powstają w wyniku zakażenia układu moczowego bakteriami wytwarzającymi ureazę (np. Staphylococcus sp.).

Koty w wieku od 2 do 10 lat są najbardziej narażone na tworzenie się tych kryształów.

Diety o zmniejszonej zawartości białka, fosforu i magnezu, które sprzyjają tworzeniu się kwaśnego moczu (tj. PH = 6,5) zmniejszają wytrącanie tych kryształów i sprzyjają ich rozpuszczaniu. Pokarm o wysokiej zawartości wilgoci jest bardziej skuteczny, ponieważ zwiększone spożycie wody wiąże się ze zmniejszonym stężeniem minerałów w moczu i zwiększonym wydalaniem kryształów. Czekając na wyniki posiewu moczu, należy wziąć pod uwagę środki przeciwdrobnoustrojowe oraz stosowanie l-metioniny, aby zakwasić mocz i wspomóc rozpuszczanie kryształów.

Szczawiany wapnia - Oxalaty

Dokładny mechanizm tworzenia kamieni szczawianowo-wapniowych jest mało poznany. U podstawy tworzenia się tych kamieni leżą zaburzenia równowagi pomiędzy stężeniami wapnia i szczawianów. Niedawno odkryto również mutację, która jest silnie związana z ryzykiem wystąpienia kamieni szczawianu wapnia, została po raz pierwszy zidentyfikowana u buldogów angielskich, ale jest również obecna w rasach pokrewnych (np. Boston Terrier, Bullmastiff, Havanese, Rottweiler, American Staffordshire Terrier).

Hiperkalciuria w znaczący sposób wpływa na rozwój kamicy tego typu - nadmierne wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, jego zwiększone uwalnianie z kości oraz upośledzenie zwrotnego wchłaniania wapnia w nerkach.

Długotrwałe stosowanie diet specjalnie opracowanych ze zmniejszonym poziomem wapnia i szczawianu, które sprzyjają tworzeniu się moczu od neutralnego do zasadowego, jest niezbędne, aby zapobiec tym wysoce nawracającym problemom.

Fosforany wapnia

Są rzadkie u psów. Typowe stany związane z tymi minerałami to hiperkalcemia, nadczynność przytarczyc, hiperwitaminoza D oraz dystroficzna i ektopowa mineralizacja ważnych tkanek

Inne kryształy jakie możemy spotkać u psów i kotów:

• Bilirubiny
• Cholesterolu
• Cystyny
• Tyrozyny
• Kwasu moczowego
• Ksantyny

W rozpoznaniu problemu uwzględnia się dane z wywiadu, badania klinicznego i badań dodatkowych: rentgenowskiego i ultrasonograficznego oraz badań moczu i krwi.

Kamienie moczowe można w łatwy sposób wykrywać radiologicznie i ultrasonograficznie. Metody te mogą zawodzić przy złogach mniejszych niż 3 mm oraz przy częściowej ich przepuszczalności dla promieni rentgenowskich.

Leczeniem z wyboru takich kamieni jest chirurgiczne usunięcie ich z pęcherza moczowego.