Blog

Kopro­staza to stan, w którym dochodzi do patologicznego zastoju kału w jelicie grubym lub odbytnicy, prowadzącego do akumulacji mas kałowych, zwykle w sytuacji, gdy defekacja staje się niemożliwa lub znacznie utrudniona.

U kotów często kopro­staza traktowana jest jako skrajna postać przewlekłego zaparcia, mogąca przejść w megakolon (rozszerzenie okrężnicy).

Kopro­staza u kotów zwykle ma charakter wieloczynnikowy. Może być wtórna do różnych procesów lub mieć charakter idiopatyczny.

Kluczowe mechanizmy i czynniki predysponujące

• Dysfunkcja mięśniówki jelita i motoryki okrężnicy, w wielu przypadkach kotów z idiopatycznym megakolonem stwierdza się nieprawidłowości w funkcjonowaniu mięśniówki okrężnicy, prowadzące do osłabionej perystaltyki.
• Zmiany strukturalne / mechaniczne, zwężenia światła jelita (np. po zapaleniach, bliznach, nowotworach), stenozy odbytnicy lub kanału odbytu, ciała obce lub materiał obstrukcyjny
• Zmiany pourazowe w obrębie miednicy - np. nieprawidłowe zrosty kostne po złamaniach, deformacje kanału miednicznego → zwężenie drogi wydalania stolca
• Odwodnienie (zmniejszona objętość wody powoduje zagęszczenie kału)
• Choroby nerek (przewlekła niewydolność nerek) - koty z chorobą nerek częściej prezentują zaparcia
• Choroby neurologiczne, uszkodzenie nerwów miednicznych, splotu miednicznego - upośledzenie regulacji nerwowej okrężnicy
• Procesy zapalne w jelicie (IBD) jako czynnik wtórny
• Nowotwory okolicy jelita grubego / odbytnicy → ucisk lub naciekanie
• Leki o działaniu zapierającym (opioidy, leki anticholinergiczne itp.)
• Dieta uboga w odpowiednie włókno lub zbyt sucha
• Otyłość i mniejsza aktywność ruchowa
• Stres, zmiana środowiska, ograniczony dostęp do kuwety

Długotrwały zastój kału powoduje rozciąganie ściany jelita, utratę elastyczności i osłabienie mięśniówki, co prowadzi do progresji stanu i trudności w powrocie do normy.

Objawy początkowe:

• Nieregularne, twarde, suche stolce (potrafią występować w małych kawałkach)
• Wysiłek przy defekacji, dłuższy czas spędzony w kuwecie
• Dyskomfort brzuszny, nadwrażliwość przy dotyku brzucha
• Zmniejszony apetyt
• Zmiany w zachowaniu - nerwowość, unikanie kuwety
• Brak defekacji przez dłuższy czas

Objawy zaawansowane:

• Wzdęcie brzucha, wyczuwalne masy kałowe w jamie brzusznej
• Ślinienie, wymioty (zwłaszcza przy przepełnieniu jelita)
• Apatia, osłabienie

Diagnostyka kopro­stazy u kotów powinna być kompleksowa, by określić zarówno stan zaawansowania, jak i możliwe czynniki etiologiczne.

• Szczegółowy wywiad żywieniowy: rodzaj pokarmu, ilość, sposób podawania, zmiany diety
• Ilość spożywanej wody
• Historia zaparć, chorób nerek, leczenia lekami
• Badanie ogólne, ocena stanu nawodnienia
• Badanie jamy brzusznej – palpacja w poszukiwaniu mas kałowych
• Jeśli możliwe – badanie per rectum
• Badania laboratoryjne, morfologia (ocena stanu zapalnego, ewentualnej anemii), Biochemia (zwłaszcza parametry nerkowe, elektrolity – Na, K, Cl), u kotów z podejrzeniem zaburzeń endokrynologicznych – np. badanie T4
• Obrazowanie i badania dodatkowe, zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej – ocena nagromadzonych mas, poszerzenia okrężnicy, obecności ciał obcych lub zwężeń

Skuteczne leczenie kopro­stazy wymaga podejścia etapowego:

• Stabilizacja stanu ogólnego
• Płynoterapia (w straty i utrzymanie nawodnienia)
• Korekcja elektrolitów (szczególnie potasu)
• Wsparcie żywieniowe
• Usunięcie zaległych mas kałowych
• Leki przeczyszczające: środki osmotyczne, środki zmiękczające
• Lewatywy – ostrożne stosowanie, najlepiej pod opieką weterynaryjną
• W przypadkach ciężkich: manualne usuwanie mas kałowych (pod znieczuleniem)
• Wspomaganie pasażu i motoryki jelita
• Włókno w diecie – odpowiednia ilość i rodzaj (np. włókno nierozpuszczalne/rozpuszczalne, kontrolowane dawki)
• Leczenie przyczynowe i modyfikacja czynników ryzyka
• W przypadkach nieodwracalnego rozszerzenia jelita (megacolon oporny na terapię) – rozważenie resekcji częściowej jelita grubego (subtotal colectomy)

Zasady zapobiegania i postępowanie profilaktyczne

• Podawanie karm o umiarkowanej zawartości włókna, dostosowanych do potrzeb kota
• Dostęp do świeżej wody — zachęcanie do picia (fontanny, dodatkowe miski)
• Unikanie nagłych zmian diety
• Utrzymywanie aktywności i masy ciała
• Regularne zabawy i stymulacja ruchowa
• Obserwacja regularności wypróżnień, konsystencji stolca
• Zmniejszenie stresu i zapewnienie komfortu
• Regularne kontrole weterynaryjne